BEETHOVEN
Inside the Hearing Machine (Pianosonates, opus 109, 110, 111)
Tom Beghin (fortepiano)
Evil Penguin Records Classic EPRC 0025 • DDD-64’
Waardering: 9 (project), 6 (spel)
Dit is een heel bijzondere productie. Het is meer een curiosum dan een ‘gewone’ cd met late Beethoven- sonates. Centraal staat Beethovens Broadwood vleugel uit 1817, in dit geval een replica (2013) van de hand van de fameuze Belgische pianobouwer Chris Maene. Daar is nog niks ongewoons aan. Het wordt bijzonder omdat de opname is gemaakt met reconstructies van voorzieningen die pianobouwer André Stein maakte om het geluid van de Broadwood versterkt te reflecteren naar de bespeler, de steeds dover wordende Beethoven. Het verhaal over het hoe en waarom van deze reconstructie is fascinerend. Het is een theoretisch en praktisch onderzoek waaraan verschillende vakgebieden hebben bijgedragen. Fysica voor de akoestische effecten, musicologie voor de verwijzingen in de Beethoven-literatuur en expertise vanuit de uitvoeringspraktijk en de instrument-bouwkunde. Dat leidde tot de reconstructie van Beethovens ‘pianoversterker’ in de vorm van een halve trechter van metaal die de piano volledig afdekt als een soort huif, die van smal aan de staart conisch verwijdt tot een hoornachtige klavierbrede opening aan de kant van de speler. Het werkt, de pianoklank wordt er sterker door maar wordt ook vervormd omdat de akoestische versterker ook als een filter werkt. Voor deze opname – die bedoelt weer te geven wat Beethoven hoorde bij het spelen van zijn laatste sonates – gebruikte men een klep uit twee delen die niet zijdelings openen maar naar voren, gericht op de speler. De hoofdmicrofoons werden opgesteld vlak achter het hoofd van de pianist om hoorbaar te maken wat hij hoort. Dat geeft een enerverend, onrustig effect, drukke passages worden overladen. Het gaat om het experiment, het is geen opname voor leken maar voor speciaal in deze materie geïnteresseerde liefhebbers. Tom Beghin speelt de sonates met veel energie en aandacht voor detail, maar zijn onrustige speelwijze maakt het totaalbeeld nog drukker dan het uit zichzelf al is. Ronald Brautigams (BIS) grotere beheersing is dan een verademing, hij brengt strakkere lijnen aan met logischer fraseringen, hij maakt de structuur van de werken beter hoorbaar.
Hans Quant
Wilt u meer recensies lezen? Sluit dan hier een abonnement af en krijg automatisch toegang tot honderden andere recensies én voorgaande edities van Luister.
