Of de wereld nóg een Beethoven-cyclus nodig heeft? Volgens Kristiina Poska hoeven we die vraag niet eens te stellen. Het is precíes wat we nu nodig hebben. De chef-dirigente van Symfonieorkest Vlaanderen (SOV) over muzikale vuurtorens, toevalligheden en hoe ze optimistisch blijft in tijden van de pandemie.
Het is veelbetekenend dat de herdenking van Beethovens geboortejaar precies viel in het jaar waarin ons leven stilviel door de coronapandemie, volgens de Estse Kristiina Poska. Dat de concertzalen precies dát jaar hun deuren moesten sluiten. Dat we met z’n allen gedwongen werden om tot stilstand te komen, op de pauzeknop te drukken. Het was een jaar waarin we bewuster hebben leren luisteren. Daar hadden we de stilte voor nodig, zoals pianist Alfred Brendel al wist: “The word ‘listen’ contains the same letters as the word ‘silent'”. Het alsmaar draaiende rad dat steeds sneller ging, kwam tot stilstand. Het geruis stopte. En toen was er de herdenking van Beethovens geboortejaar, ironisch genoeg het jaar van de componist die zelf uiteindelijk zijn gehoor verloor. We hadden genoeg tijd om na te denken over wat écht belangrijk is.
Het belang van Beethoven
“En dat is Beethoven”, aldus Poska. “We hebben hem nodig om te overleven, op mentaal en emotioneel vlak. Hij confronteert ons met de wereld om ons heen, maar ook met onszelf. Beethovens grootste prioriteiten waren vrijheid en mensenrechten. In een jaar waarin deze aspecten van het leven in gevaar zijn, hebben we hem en zijn muziek meer dan ooit nodig. Hij laat ons nadenken over wie we willen zijn als mens. Wat zijn onze waarden en prioriteiten? Wat maakt het leven de moeite waard? Hij is als een vuurtoren wiens licht uitgaat op het donkerste moment in ons leven, waarop het eigenlijk het meest nodig is. Het belang van zo’n vuurtoren wordt pijnlijk duidelijk in tijden als deze. Maar we kijken en luisteren nu met nóg meer aandacht naar wat hij te zeggen heeft.” Pas als alles zwart wordt en we niets meer zien, realiseren we ons hoe belangrijk Beethoven eigenlijk is. “Hij roept ons op om onze angst en schaduw te overwinnen en richting vrijheid en
licht te gaan. Zijn stilte spreekt meer dan duizend woorden.”
Chef-dirigente én rasoptimist Kristiina Poska
Met Symfonieorkest Vlaanderen (SOV) probeert de nieuwe chef-dirigente dat licht weer aan te wakkeren. Als de rasoptimist die ze is, grijpt Poska alles aan om haar tweede seizoen (dat voelt als haar eerste) bij het orkest waardevol te maken. In haar tijd als chef-dirigente zal SOV de complete symfoniecyclus van Beethoven uitbrengen op cd. De eerste cd, met daarop de Eerste en Zevende symfonie, kwam uit op 26 februari, de rest volgt. Het plan is om de cyclus in 2025 samen met het orkest compleet te maken.
Thuis bij Symfonieorkest Vlaanderen
De dirigente reisde de afgelopen maanden op en neer naar Vlaanderen vanuit haar huis in Estland om – op welke manier dan ook – te blijven musiceren. In uitgedunde vorm en anderhalve meter uit elkaar, soms met een klein publiek, vaak zonder publiek. En tóch blijft ze ook nu optimistisch. “Het is makkelijk om een slachtoffer van de situatie te worden”, zegt ze, “maar als we ‘nee’ blijven zeggen, komen we niet verder. De focus van SOV ligt dan ook op kijken naar wat er wél kan en hoe we creatief met de situatie kunnen omgaan, in plaats van bij de pakken neer te gaan zitten.” Ze voelt zich thuis bij haar Vlaamse orkest, het was liefde op het eerste gezicht. De mentaliteit is goed, het muzikale klimaat fantastisch en de orkestleden zijn enthousiast en flexibel. “Ik denk dat het voorbestemd was. En we moeten ook niet vergeten dat Beethoven roots in Vlaanderen heeft. Dat vóel ik.”
Livestream ‘Eroïca’ vanuit Muziekcentrum De Bijloke Gent
Benieuwd naar het werk van Kristiina Poska? Op 12 maart is er een livestream vanuit Muziekcentrum de Bijloke in Gent. Het Symfonieorkest Vlaanderen speelt Beethovens Derde Symfonie (Eroïca), de Rococo Variaties van Tsjaikovski en Pärts Cantus in memoriam Benjamin Britten. Soliste Anne Gastinel brengt met beheerste passie de rococo-sferen tot leven. Beethoven, Tsjaikovski en Pärt: deze confrontatie tussen invloedrijke dromers vormt de volgende etappe in Kristiina Poska’s prikkelende Beethoven-traject.
Nog geen plannen voor morgenavond? Kijk hier voor meer informatie over het livestreamconcert.
