Op 10 juni 2025 vindt in Het Concertgebouw een unieke muzikale gebeurtenis plaats: de eerste uitvoering sinds de veronderstelde première van het oratorium Esther (1774) van Cristiano Giuseppe Lidarti, de Oostenrijkse componist met Italiaanse wortels die het vak leerde van onder anderen Niccòlo Jomelli. Dit werk, op een tekst van rabbijn Jacob Raphael Saraval, werd geschreven voor de Portugese Synagoge van Amsterdam en staat bekend als het eerste oratorium in het Hebreeuws. Het werk raakte kort na het ontstaan in de in vergetelheid. Ter ere van het driehonderdvijftigjarig bestaan van Portugese Synagoge wordt deze lang verloren gewaande muzikale schat nu voor het eerst opnieuw uitgevoerd in de Kleine Zaal van het Concertgebouw door The Jewish Amsterdam Ensemble onder leiding van klavecinist Imri Talgam. Klik hier voor kaarten.
Libretto
De geschiedenis van Esther is even intrigerend als het werk zelf. Saraval baseerde zijn Hebreeuwse libretto op de Engelse tekst van Händels Esther, die op zijn beurt weer terugging op de Franse tragedie van Racine. De opdracht tot het componeren van nieuwe muziek kwam vermoedelijk van David Franco Mendes, dichter, geschiedschrijver en secretaris van de Portugese Joodse gemeenschap te Amsterdam. Hij schreef het libretto over in twee manuscripten die vandaag worden bewaard in de Ets Haim-bibliotheek in Amsterdam.
Historische première
Lidarti’s werk werd lang als verloren beschouwd. Pas in 1998 herontdekte musicoloog Israel Adler de partituur in de bibliotheek van Cambridge University. Het werk bestaat uit drie aktes en is geschreven voor solisten, koor en een groot orkest. Hoewel er geen bewijs is dat het werk in de achttiende eeuw is uitgevoerd, maken de muzikale rijkdom van de Portugese Joodse gemeenschap en de bekendheid van Lidarti in hun kring een historische première destijds aannemelijk.
Muzikale traditie
Het concert op 10 juni is meer dan een reconstructie: het brengt een verdwenen hoofdstuk van de Amsterdamse muziekgeschiedenis opnieuw tot leven – een geschiedenis waarin Joodse muzikanten, componisten en mecenassen een sleutelrol speelden. De Portugees-Joodse gemeenschap van Amsterdam, bracht een diepe liefde voor muziek mee, die zij integreerden in zowel religieus als seculier leven. Deze muzikale traditie leidde tot cantates, concerten, zangwedstrijden en zelfs een eigen operahuis in de achttiende eeuw. Maar bovenal is Esther een barokke compositie die zich kan meten met de grote oratoria van die dagen.
Meer informatie en kaarten: concertgebouw.nl
