ISH Dance Collective en het Balletorkest brengen vanaf 14 november de Noordse mythologie tot leven met de muziektheatervoorstelling THOR. De première vindt op 15 november plaats in Theater Rotterdam. Regisseur en oprichter van ISH Marco Gerris kreeg eerder dit najaar als eerste choreograaf de prestigieuze Johannes Vermeerprijs. “Het voelt onwerkelijk”, zegt hij daags na de toekenning van de prijs.
‘Marco Gerris weet de geest van de tijd te pakken en te incorporeren in theatrale vormen’ aldus het juryrapport van de Johannes Vermeerprijs. ‘Met zijn experimentele, multidisciplinaire samenwerkingen laat hij de universele artistieke taal en energie van dans en beweging samensmelten tot onverwachte combinaties, waarbij hij het podium transformeert tot een parcours voor alles en iedereen.’
“Er staan zulke grote namen tussen de eerdere prijswinnaars – Pierre Audi, Marlene Dumas, Arnon Grunberg, Erwin Olaf – wat doe ik daar tussen?”, zegt Marco Gerris bescheiden. “Ik beschouw het vooral als een overwinning voor vijfentwintig jaar keihard werken met ISH. Vijfentwintig jaar barrières overwinnen; het is echt een prijs voor het collectief.”
Street art
Toch komt de prijs waaraan een geldbedrag van honderdduizend euro verbonden is niet helemaal als een verrassing. In 2020 kreeg het gezelschap al de prestigieuze Prins Bernard Cultuurfonds Prijs voor het gehele oeuvre van de ISH Dance Collective. Dat oeuvre besloeg toen een avontuur van twintig jaar dat begon bij de op de Filippijnen geboren Belg Marco Gerris. Hij was aan het einde van de twintigste eeuw zoekende, kwam via een rol in de musical Eindeloos van Rob en Dick Hauser met onder andere Liesbeth List naar Amsterdam, werd Nederlands kampioen freestyle skaten en besloot in 2000 met ISH skaten, hiphop en meer street art naar het theater te brengen. “Ik heb in het begin veel weerstand meegemaakt. Hiphop hoorde niet in het theater, vond men. Maar hoe harder mensen roepen dat iets niet kan, hoe meer ik het wil.
Passie
‘Met vrienden onder elkaar lekker raggen op het podium. Dat doen we eigenlijk nog steeds’, zo omschreef Gerris de ISH Dance Collective een paar jaar geleden in een NTR-documentaire. Die uitspraak onderschrijft de vreugde en het enthousiasme dat ISH uitstraalt, maar gaat wel voorbij aan de enorme professionaliteit en het extreem hoge niveau van het gezelschap en van Gerris zelf die getuige onder andere de film Hyperscape uit 2010 ook een buitengewone (street)dancer was. “Toch voelt het alsof ik gisteren begonnen ben”, zegt hij nu. “We hebben zoveel mooie projecten gedaan. Het is meer een kwestie geweest van juiste plaats en juiste tijd. Ik begon te skaten uit passie en bracht de straatkunst in het theater uit passie. Ik zie overal kunst in. De naam ISH komt ook van het Engelse achtervoegsel -ish, dat ‘van alles wat’ betekent. Mensen gingen zeker rond 2000 nog voor slechts één discipline. Ik niet. Ik heb het geluk dat ik vele passies en talenten bijeen kon brengen. En dat daar publiek voor was en is.”
ADHD-ventje
Gerris ontpopte zich de afgelopen decennia als een ware bruggenbouwer die met een open mind hiphop, breakdance, spoken word, pop, klassiek, opera en ballet bij elkaar bracht. Dat is precies wat hij ook in de nieuwe familievoorstelling THOR doet. De voorstelling, gebaseerd op verhalen uit de Edda, gaat over Thor, de rebelse zoon van oppergod Odin. Met de bliksemgodinnen drinkt hij bier en mept hij reuzen in elkaar. Maar dan krijgt hij van vuurgeest Loki de wonderhamer Mjöllnir, een geschenk dat hun vriendschap voor het leven bezegelt. Wanneer de trollenkoning Prymr de hamer steelt, begint voor Thor en Loki een groot avontuur. “Het is de Noorse mythe in een notendop. Alleen zetten wij Thor neer als een ADHD-ventje dat niet goed met zijn krachten om kan gaan. Het gaat verder vooral over de relatie tussen Thor en Loki, over vriendschap, samenwerken. Eigenlijk gewoon over het dagelijks leven.”
Cadeautje
De muziek bij de voorstelling is net zo’n mix van stijlen en vormen als de dansvoorstelling zelf. Het gaat via spoken wordt naar Frank Zappa en Led Zeppelin en reikt tot Debussy en Stravinsky. “Het is geweldig samenwerken met Joris Nassenstein en Jan Pieter Koch, die verantwoordelijk zijn voor de eerste muziekkeuze. Jan Pieter stelt een lijst op van geschikte muziek en dan mag ik als een kind in een snoepwinkel kiezen. Voor mij is dat een cadeautje waarbij ik iedere keer meer leer over klassieke muziek.”
Comfort zone
En andersom daagt Gerris Het balletorkest uit om ongebaande paden te verkennen. “De eerste keer dat ik met Het Balletorkest werkte, met Creatures uit 2016, stond ik voor een grote uitdaging. Ik wilde dat de orkestleden deel van de voorstelling zijn en meedansen terwijl ze spelen, hoewel ik altijd heb gezegd dat mensen die er niet in geloven niet mee hoeven te doen. Toen ik in 2016 vertelde wat ik wilde, begonnen veel orkestleden afkeurend met hun ogen te rollen. Tien minuten later lag bijna iedereen op de grond te bewegen terwijl ze Debussy speelden. Nu met THOR zijn we veel verder, danst het hele orkest mee en bouwen we voort op de chemie die destijds ontstaan is. Bovendien is het niveau over de gehele linie nog veel hoger. De musici stappen echt uit hun comfort zone en spelen ook nog Led Zeppelin. Wat kan ik nog meer wensen?”
Basisinfrastructuur
Ach, iets te wensen blijft er altijd wel. Ook na vijfentwintig jaar ISH. “De bucketlist wordt steeds kleiner”, zegt Gerris tevreden. “Maar het is nog een grote droom van mij om met ISH toegelaten te worden tot de BIS, de basisinfrastructuur. Dat zou zoveel meer mogelijkheden bieden. We krijgen nu complimenten van publiek en theaters, we hebben niet alleen een enorme diversiteit binnen het ensemble, maar ook in ons publiek. Daar willen we mee verder. We zijn klaar om de nieuwe generatie te bestoken en de huidige jongerencultuur samen te voegen met al die andere kunstvormen.”
THOR van ISH Dance Collective en Het Balletorkest in de regie van Marco Gerris gaat op zaterdag 15 november in première in Theater Rotterdam. Voor de verdere speellijst zie: www.ishdancecollective.com
