Op 14, 15 en 16 november geeft Enrique López-Cortón met zijn Capella Sancta Maria drie bijzondere concerten in Amsterdam, Den Haag en Groningen vol meeslepende Spaanse renaissancemuziek. Centraal staan de opwekkende ensaladas van Matheo Flecha el Viejo. “Hele vrolijke liederen vol invloeden uit de volksmuziek”, aldus de Spaanse dirigent, klavecinist en draailierspeler. “De liederen, cantigas, danzas en ensaladas zijn qua klank en kleur zeer lichtvoetig”, gaat López-Cortón vol enthousiasme verder. “Je hoeft echt geen kenner te zijn om deze muziek te waarderen. Het is echt een concert voor iedere muziekliefhebber. En ook een mooie gelegenheid om je muzikale horizon te verbreden. Renaissancemuziek staat al niet veel op de concertagenda. En als het wel langskomt gaat het meestal om geestelijke muziek. Dit concert heeft een heel ander karakter; de muziek is veel toegankelijker en gemakkelijker om naar te luisteren.”
Humoristische verzen
Bovendien is het een mooie kennismaking met een typisch Spaanse muziekvorm uit die tijd: de ensalada, een genre waarin vooral Matheo Flecha el Viejo (1481-1553) uitblonk. “het is een mix van verschillende ritmes, melodieën en talen, vandaar ook de naam ensalada, salade”, aldus López-Córton. “Een ensalada vertelt een verhaal in humoristische verzen. La bomba van Flecha beschrijft bijvoorbeeld het gedrag van de bemanning op een zinkend schip. De tekst is meteen een metafoor voor het redden van de mensheid in tijden van nood.”
Invloeden van buitenaf
De Spaanse renaissancemuziek is nog altijd niet zo bekend, terwijl het een grote bloeiperiode betrof. “De zestiende eeuw was een van de rijkste perioden in de Spaanse geschiedenis. Er was geld, de kunstbeoefening stond op een hoog niveau en de kathedralen en hoven hadden geld genoeg om musici uit alle delen van Europa te betalen. Door de diverse internationale connecties zoals tussen de hoven van Filips II en Karel V en met de lage landen komen er niet alleen veel invloeden van buitenaf – vele jonge Spaanse componisten werden in eerste instantie geacht te componeren in de stijl van Josquin, Gombert, Clemens en andere Franco-Vlaamse grootheden – maar heeft ook de Spaanse muziek invloed in de rest van Europa.”
Trends
Dat de Spaanse renaissancemuziek toch is verworden tot een niche binnen de klassieke muziek, begrijpt López-Córton nog steeds niet. “Er zijn altijd trends in de muziekscene, maar over het algemeen geldt dat de grote muziek, de symfonieën en opera’s populairder zijn dan de kleine bezettingen. Een vihuela, die in de zestiende eeuw in Spanje zeer populair was terwijl elders de luit furore maakte, is niet flamboyant genoeg. Nu gebruiken wij geen vihuela – ik heb de vihuelapartijen in het werk van Mudarra vervangen door het klavecimbel, dat geeft een heel nieuwe dimensie – maar je moet je iets meer inspannen om te luisteren. Uiteindelijk zijn het hele vrolijke liederen met veel invloeden uit de volksmuziek.”
Vonk
Enrique López-Cortón kwam ruim vijfentwintig jaar geleden naar Nederland om hier koordirectie te studeren. In Spanje had hij piano gestudeerd en toen hij op zijn twintigste in een koor begon te zingen, sprong er een vonk over. “Als pianist speel je geen muziek uit de tijd vóór Bach. In het koor zong ik opeens repertoire uit de zestiende en zeventiende eeuw. Dat vond ik betoverend mooi. Ik wilde er meer van weten en in die tijd was Nederland dé plek als het om oude muziek ging.”
Jordaan
Hij studeerde koordirectie in Amsterdam en later, gregoriaans en renaissancepolyfonie bij Rebecca Stewart in Tilburg. “Het was geen rationele beslissing om in Nederland te blijven. Ik had een beurs voor twee jaar, maar ik begon hier te dirigeren en in het tweede jaar vond ik een appartement in de Amsterdamse Jordaan. Het voelde goed hier. Ik zag kansen om mij verder te ontwikkelen. Bovendien is het publiek respectvol en benieuwd naar nieuwe dingen. De relatie van Nederlanders met kunst en muziek is anders dan in Spanje, veel opener.”
Nationale muziek
López-Córton bleef en richtte twintig jaar geleden Capella Sancta Maria op met als doel de Spaanse muziek uit de renaissance te spelen en voor het voetlicht te brengen. “En dat in connectie met repertoire uit omringende landen; Ik wilde de muzikale relaties onderzoeken. Dat heeft inmiddels zowel bij mij als ook bij veel van ons publiek een bredere kennis van het repertoire opgeleverd. Zo heb ik het idee dat de Spaanse muziek uit de renaissance echt authentiek is moeten bijstellen. De Spaanse muziek, ook de muziek die tijdens de concerten in november op het programma staat, gebruikt juist veel elementen uit andere landen. Het idee van nationale muziek is vaak veel minder aan de orde dan wel gezegd en gedacht wordt.”
Capella Sancta Maria speelt cantigas, danzas en ensaladas van onder anderen Flecha, Alonso Mudarra, Alphons X de Wijze en anonieme liederen uit dezelfde periode op 14, 15 en 16 november in Amsterdam, Den Haag en Groningen.
Voor meer informatie en kaarten: capellasanctamaria.nl
