Het kan verkeren. Amper is het technocollectief Daft Punk opgeheven of een van de twee leden, Thomas Bangalter, komt met iets compleet anders. Mythologies, een klassiek ballet geschreven voor symfonieorkest, is op cd gezet. Een interview met de eindelijk onder zijn glimmende Daft Punk-helm vandaan gekomen Bangalter, in een ‘poging’ tot antwoord op de vraag of dit werk past in de canon van de (moderne) klassieke muziek.
Tekst: Paul Janssen, illustratie: Stéphane Manel
Kan en mag iedereen zomaar een stuk schrijven dat past in het genre van wat we de klassieke muziek noemen? Platenmaatschappijen zullen deze vraag graag bevestigend beantwoorden en zijn tegenwoordig juist dol op pop-, dance-, techno- en jazzartiesten die opeens klassieke aspiraties blijken te hebben. De puristen zullen daarentegen vol overtuiging ontkennen. Klassieke muziek vraagt studie, kennis van vormen, harmonie, meerstemmigheid en vooral ook de geschiedenis. Toch hebben vele musici uit allerlei hoeken en gaten ook in de tweede helft van de twintigste eeuw de stap al gewaagd. Zo bleek Paul McCartney in de jaren negentig opeens een klassieke troef voor het toenmalige EMI Classics.
Vragen over technologie
Inmiddels heeft vooral Thomas Bangalter in alle opzichten zijn masker afgelegd en verrast hij nu met Mythologies, een hedendaags ballet waar geen spat elektronica of andere technologie in voorkomt. “Een toevallige samenloop”, zegt Bangalter vanuit zijn Franse werkkamer, die meer weg heeft van het onderkomen van een belezen professor dan van een ster uit de housescene, over het feit dat Mythologies zo kort na het opheffen van Daft Punk is uitgekomen. “Ik was al bezig met het ballet voordat we besloten met Daft Punk te stoppen. De ‘band’ was ontstaan als een vorm van performance art, een narratief tussen mens en machine. Het is alleen wat uit de hand gelopen; ik had tenminste nooit gedacht dat het zo lang zou blijven bestaan. Het doel was om vraagtekens te zetten bij de rol van technologie door het overdadig te gebruiken. Die vraagtekens zet ik in het ballet nog steeds, nu juist door elke vorm van technologie weer weg te laten.”
Zijn stuk is op cd gezet door Orchestre National Bordeaux Aquitaine onder leiding van Romain Dumas. Dat Angelin Preljocaj in 2019 bij Bangalter aanklopte voor de muziek voor een nieuw ballet voor het Ballet Preljocaj en het Ballet de l’Opéra de Bordeaux is minder gek en verrassend dan het lijkt. De Franse choreograaf had al eerder muziek van Daft Punk gebruikt en hij wist dat Bangalter een link had met het klassieke ballet en de moderne dans.
Zijn moeder was balletdanseres en een oom en tante waren werkzaam als choreograaf. Bovendien was zijn vader songwriter en producer. “Ballet is in de hele familie altijd een belangrijk onderwerp geweest. Vanaf mijn vroege kindertijd was mijn leven ervan doordrongen. Ik kreeg zelfs enige tijd pianoles van de pianist die als repetitor werkte bij de Parijse Opera en Ballet. Het was geen opzet om er zo ver vandaan te raken, al vind ik het licht ironisch dat ik met elektronische muziek juist in de dancewereld terecht ben gekomen.”
Na de mythe zingt de viool
Misschien is dat wel de beste omschrijving van Mythologies, dat als ballet een verzameling tableaus is van gestileerde mythische verhalen: een zwelgen in de menselijke kracht van een akoestisch ensemble, het genieten van de actie van een strijkstok over de snaren van een viool, de ademtocht van een blaasinstrument, de vingers die hoorbaar een klank aan de harp ontlokken. Het brengt een prettig soort optimisme in de muziek.
Waar de mythische verhalen soms apocalyptische elementen hebben, vertelt de muziek geregeld een ander verhaal. “Na alles blijft toch de viool gewoon bestaan en zingen”, zegt Bangalter nuchter. “Ik houd daarom ook van een tijdloos palet wat het minder dicht bij moderniteit en eventuele gedateerdheid brengt. Ik was altijd verbaasd dat in sciencefictionfilms doorgaans gekozen wordt voor orkestmuziek, maar inmiddels begrijp ik de logica daarvan: orkestmuziek is tijdloos en de veel ‘modernere’ elektronische muziek klinkt al snel ouderwets.”
Dat tijdloze palet uit zich in Mythologies niet alleen in het instrumentarium en de toespeling op vele mythologische verhalen die in de opera’s van de zeventiende en achttiende eeuw een grote rol speelden, maar ook in een breed palet aan muzikale invloeden. Naast Bach en Vivaldi (in de uitvoering van Bangalters werk is het alsof die twee aan de xtc hebben gezeten) klinkt de inspiratie van onder meer Rimski-Korsakov, Michael Nyman, Philip Glass, Sergej Prokofjev, oosterse muziek en toch ook techno en rock door in de noten.
Benieuwd naar het volledige interview met Thomas Bangalter? In Luister 773 kan je het volledige interview lezen! Dit nummer kan je vanaf 14 juli in een boekhandel bij jou in de buurt of online op store.bcm.nl bestellen.
