ECM New Series brengt een nieuw album van Arvo Pärt uit. Het eerste in jaren van de Estse componist, luisterend naar de naam Tractus. Een sacraal minimalistisch ploegenspel van koor en strijkorkest.
Platenmaatschappij ECM New Series heeft veel muziek van Arvo Pärt, ook wel de Tintinnabuli-man, de wereld ingebracht. Wat begon met Tabula Rasa in 1984, heeft nu een nieuw hoofdstuk gekregen: Tractus. Estonian Philharmonic Chamber Choir – geleid door Tõnu Kaljuste – en Tallinn Chamber Orchestra klitten samen op de cd. Een impressie van het album vindt u hier.
Dialoog met het zwijgen
In het albumboekje staan de volgende zinnen uit de Grammatik der Schöpfung van George Steiner: ‘Muziek is een onderbroken zwijgen. Elke noot die opstijgt en wegsterft, blijft in dialoog met het zwijgen.’ Muziekpublicist Wolfgang Sandner noemt dat de kern van Pärts werk. Hij heeft het ook over een wisselwerking tussen muziek en woord. Zie Littlemore Tractus, het openingsnummer van het album.
De troostende reflecties uit een preek van priester/dichter John Henry Newman (1801-1890) vormen daarbij het vertrekpunt. Op papier loopt dat zo: ‘May He support us all the day long, till the shades lengthen, and the evening comes’. Andere ingrediënten om mee te spelen op Tractus? Het idee van verandering, transfiguratie, vernieuwing. De laatste drie nummers op de cd heten These words, Veni creator en Vater unser. Het album is vorig jaar in Talinn opgenomen en geproduceerd door Manfred Eicher.
Tintinnabuli – kun je dat eten?
Pärt is de man achter dat aparte, zangerige woord: Tintinnabuli. Wat staat voor een klank die lijkt op klokgelui. Minimalistische, meditatieve muziek, gedomineerd door twee soorten stemmen: drieklank en melodisch. Bekende voorbeelden van ‘Tintinnabuli’s’ zijn Fratres en Spiegel im Spiegel.
Luisteraar als prisma
Hier een quote van Pärt, die meer vertelt over hoe hij naar de wereld kijkt. ‘Ik zou mijn muziek kunnen vergelijken met wit licht dat alle kleuren bevat. Alleen een prisma kan de kleuren verdelen en zichtbaar maken. Het prisma kan de ziel van de luisteraar zijn.’ In Luister 726 stond deze recensie van een album met livemuziek van de Estse componist.
Tabula Rasa in de auto
We gaan nog even terug naar Tabula Rasa. Een van de vroegste opnames van Pärt in zijn kenmerkende Tintinnabuli-stijl. Het verhaal wil dat ECM-oprichter Manfred Eicher Pärts Tabula Rasa hoorde op de radio, in een laat avondprogramma. Hij zat in de auto. Eicher, diep onder de indruk van de muziek, zette onmiddellijk zijn bolide aan de kant en gaf zich over aan de klanken. Hij wist: dit wil ik opnemen. De rest is geschiedenis.
